O tym, że zły stan uzębienia może mieć wpływ na ogólny stan zdrowia organizmu, wiadomo od dawna. Badania wykazują, że przewlekłe stany zapalne w jamie ustnej, takie jak choroby dziąseł (np. zapalenie przyzębia), mogą prowadzić do ogólnoustrojowego stanu zapalnego, co z kolei może sprzyjać rozwojowi poważnych chorób.
Nie wszyscy wiedzą jednak o tym, że zły stan uzębienia może prowadzić nawet do nowotworów, nie wyłączając tych najgorzej rokujących, np. rak trzustki. Odpowiadać może za to kilka mechanizmów. Choć badania w tej dziedzinie nadal trwają, to istnieje kilka możliwych wyjaśnień, w jaki sposób problemy z jamą ustną mogą wpływać na wspomniane wcześniej ryzyko zachorowania. W tym wpisie przedstawiamy główne z nich.
Przewlekłe stany zapalne
Choroby przyzębia prowadzą do przewlekłego zapalenia, które może mieć wpływ na cały organizm. Stan zapalny jest uznawany za czynnik ryzyka w rozwoju nowotworów, w tym również raka trzustki.
Takie zaniedbanie może powodować uwalnianie cytokin prozapalnych i mediatorów zapalnych (np. interleukin i białka C-reaktywnego), które wpływają na rozwój zmian nowotworowych w odległych od siebie narządach, takich jak omawiana tutaj trzustka.
Rola bakterii w produkcji toksyn
Bakterie związane z chorobami przyzębia, takie jak Porphyromonas Gingivalis, mogą produkować enzymy i toksyny, które przyczyniają się do procesów kancerogennych. Toksyny te mogą powodować uszkodzenia DNA, hamować odpowiedź immunologiczną i prowadzić do przewlekłego zapalenia.
Zmiany w mikrobiomie
Stan jamy ustnej ma duży wpływ na mikrobiom jelitowy. W efekcie może prowadzić to do dysbiozy (czyli zaburzenia równowagi mikroflory), co z kolei jest powiązane z różnymi chorobami, w tym nowotworami. Badania wykazały, że osoby z rakiem trzustki często mają inne profile mikrobiologiczne w jamie ustnej niż osoby zdrowe, z większą ilością bakterii patogennych i mniejszą bakterii ochronnych.
Wpływ na układ odpornościowy
Przewlekłe zapalenia wynikające z chorób przyzębia mogą obciążać układ odpornościowy, zmniejszając jego zdolność do walki z komórkami nowotworowymi. Zwiększają również poziom białek prozapalnych, takich jak TNF-α i IL-6, które z kolei sprzyjają rozrastaniu się nowotworów.
Zwiększenie poziomu nitrozoamin
Zła higiena jamy ustnej prowadzi do zwiększonej produkcji nitrozoamin – związków chemicznych, które powstają m.in. w wyniku działania bakterii w jamie ustnej. Nitrozoaminy są uznawane za substancje rakotwórcze i mogą wpływać na rozwój raka trzustki, ponieważ organ ten jest szczególnie wrażliwy na ich działanie.
Dane epidemiologiczne
Badania epidemiologiczne pokazują, że osoby z zaawansowanymi chorobami przyzębia mają wyższe ryzyko raka trzustki. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda wykazało, że osoby z chorobami dziąseł miały o około 64% wyższe ryzyko zachorowania na raka trzustki w porównaniu z osobami ze zdrową jamą ustną. Ryzyko to było niezależne od innych czynników, takich jak palenie tytoniu czy dieta.
Jak widać z powyższych przykładów, związek między złą higieną jamy ustnej a rakiem trzustki jest wieloaspektowy i obejmuje czynniki zapalne, zmiany mikrobiologiczne, toksyny bakteryjne oraz wpływ na układ odpornościowy. Choć te wszystkie mechanizmy nie są jeszcze w pełni zrozumiałe, to istnieje coraz więcej dowodów wskazujących na to, że dbanie o higienę jamy ustnej może być jednym z działań prewencyjnych przeciwko niektórym nowotworom, w tym rakowi trzustki.
